بررسی نقش "اختیال در قصه" از دیدگاه علامه جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران.

چکیده

دستمایه اصلی این نوشتار، بررسی نقش اختیال در قصه از دیدگاه علامه جوادی ‌آملی است که تا کنون به طور مستقل به آن پرداخته نشده است. ایشان با بهره گیری از حکمت متعالیّه، دیدگاه منحصر به فردی در این زمینه ارائه‌کرده است. در این پژوهش، ابتدا با رجوع به آثار متعدّد و لحاظ مبانی معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی ایشان، نقش اختیال در آفرینش قصه‌های انسانی و توقف انسان مختال در مرتبه خیال(متخیله) و نیز دلایل احتیاط در پرداختن به قصّه‌های غیر‌برهانی از دیدگاه علامه جوادی احصاء شده و سپس به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد فلسفی، تبیین و بررسی شده‌است. خاستگاه قصّه‎های غیر ‌برهانی، چیزی جز اختیال قوّه متخیّله نیست؛ تفصیل و ترکیب،‌ کار این قوّه است، لذا سامعین را نیز مختال می‌کند؛ مختال- هرچند عاقل‌بالقوّه هست- به مرتبه فعلیّت‌عقل نمی‌رسد، در حالی که منزلت حقیقی انسان در حاکمیّت عقل برهانی و تبعیّت از نقل معتبر است. در نتیجه، انسانِ سامع، تابع اختیال و انسان‌ ِمستمع، تابع عقل ‌‌برهانی است. انسان سامع، با وجود محدویّت ظرفیّت استعدادها، خود را به هر داستان و قصه‌ای مشغول می‌کند، اما انسان مستمع، تابع عقل ‌برهانی و قصه‌های ‌الهی است؛ متخیله، آفریننده قصّه‌های غیرالهی است، اما قَصَص‌قرآنی، برخاسته از اراده‌ الهی و صادق، حق، واقع‌نما و هدایت‎گر‌انسان در صراط مستقیم است؛ لذا‌ در ‌ابتدا، فطرت ‌مخاطب را با قصّه همراه می‎کند و سپس متخیله او را در کوه طور به پرواز در می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the role of "imagining in the story" from the point of view of Allameh Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • Mohammad Karami
  • Behroz Asadi
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran. .
چکیده [English]

The main theme of this article is to examine the epitome (fantasy) in the story from the viewpoint of Allameh Javadi Amoli. Using the transcendent wisdom, he has provided a unique view of the authority in the story that has not yet been addressed independently. In this study, first, by referring to the numerous works of Allameh Javadi and the foundations of his epistemology and anthropology, the role of the epitome in the creation of human stories, the halt of human beings in the fantasy level, and the reasons for caution in dealing with non -argumentative stories were summarized from his point of view. And then in a descriptive-analytical manner; Explanatory and examined. The origin of the non -argumentative stories is nothing but a patent; This is the case with the composition of this power, so it also confuses Samin; The definite- though wise is potential- does not reach the present level of reason, while the true dignity of man is in the rule of reason and the obedience of authentic quotation. As a result, human beings are subject to fantasy, and human being subject to arguments, and with regard to the limitation of the capacity of talents, man must be the same, not Sami; Because Sami is busy with every story and story, but the supervision is subject to the reasoning and divine stories; Because the imagination is the creator of non -divine stories, but the Qur'anic theme is derived from the divine will and the honest, the truth

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagination
  • imaginary
  • fantasizing
  • Allameh Javadi Amoli
  • Aql Barhani
  • divine and non-divine story
  1. ابن سینا (۱۴۰۴)، الشفاء(الطبیعیات)، تحقیق سعید زاید و...، مکتبة آیة الله المرعشى، قم.
  2. امین، محمدرضا؛ احمد واعظی (۱۳۹۵)، واقع نمایی گزاره‎های خبری قرآن کریم: نحوه اثبات و ادله، مجله قرآن شناخت، ۲(۱۷): ۷۳-۵۱.
  3. پروینی، خلیل (۱۳۷۹)، تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان‌های قرآن، چاپ ۱، فرهنگ گستر، تهران.
  4. جوادی آملی، عبدالله (1383)، توحید در قرآن، نشر اسراء، قم.
  5. ــــــــــــــــــ (138۳)الف، الحقوق و الواجبات فی الاسلام، چاپ اول، نشر اسراء، قم.
  6. ــــــــــــــــــ (138۳)ب، شمیم ولایت، ج. ۵، چاپ اول، نشر اسراء، قم.
  7. ــــــــــــــــــ (138۳)ج، معاد در قرآن، ج. ۵، نشر اسراء، قم.
  8. ــــــــــــــــــ (138۴)الف، حیات حقیقی انسان در قرآن، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  9. ــــــــــــــــــ (138۴)ب، وحی و نبوت در قرآن، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  10. ــــــــــــــــــ (138۵)الف، سرچشمه اندیشه، ج. ۲، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  11. ــــــــــــــــــ (138۵)ب، سیره رسول اکرم در قرآن، ج. ۸، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  12. ــــــــــــــــــ (138۵)ج، هدایت در قرآن، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  13. ــــــــــــــــــ (138۶)الف، رحیق مختوم، ج. ۲، ۴-۲، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  14. ــــــــــــــــــ (138۶)ب، شریعت در آینه معرفت، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  15. ــــــــــــــــــ (138۷)الف، تفسیر تسنیم، ج ۱۱، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  16. ــــــــــــــــــ (138۷)ب، تفسیر تسنیم، ج ۱۲، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  17. ــــــــــــــــــ (138۷)ج، سروش هدایت، ج. ۲و۳، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  18. ــــــــــــــــــ (138۷)ح، نسبت دین و دنیا، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  19. ــــــــــــــــــ (138۷)خ، معرفت شناسی در قرآن، نشر اسراء، قم.
  20. ــــــــــــــــــ (138۸)الف، ادب فنای مقربان، ج. ۴، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  21. ــــــــــــــــــ (138۸)ب، تفسیر تسنیم، ج ۸، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  22. ــــــــــــــــــ (138۸)ج، تفسیر تسنیم، ج ۹، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  23. ــــــــــــــــــ (۱۳۸۸)ح، تفسیر تسنیم، ج ۱، چاپ هفتم، نشر اسراء، قم.
  24. ــــــــــــــــــ (138۸)خ، زن در آینه جلال و جمال، چاپ نوزدهم، نشر اسراء، قم.
  25. ــــــــــــــــــ (138۸)د، صورت و سیرت انسان در قرآن، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  26. ــــــــــــــــــ (138۸)ذ، نسیم اندیشه، دفتر اول، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  27. ــــــــــــــــــ (1389)الف، تفسیر تسنیم، ج 6، نشر اسراء، قم.
  28. ــــــــــــــــــ (1389)ب، تفسیر تسنیم، ج ۳، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  29. ــــــــــــــــــ (1389)ج، تفسیر تسنیم، ج ۴، چاپ چهارم، نشر اسراء، قم.
  30. ــــــــــــــــــ (1389)ح، تفسیر تسنیم، ج ۵، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  31. ــــــــــــــــــ (1389)خ، تفسیر تسنیم، ج 6، چاپ هشتم، نشر اسراء، قم.
  32. ــــــــــــــــــ (1389)چ، تفسیر تسنیم، ج ۱۰، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  33. ــــــــــــــــــ (138۹)د، تفسیر تسنیم، ج ۱۸، چاپ دوم، نشر اسراء، قم.
  34. ــــــــــــــــــ (138۹)ذ، تفسیر انسان به انسان، چاپ پنجم، نشر اسراء، قم.
  35. ــــــــــــــــــ (138۹)ر، جامعه در قرآن، چاپ سوم، نشر اسراء، قم.
  36. ــــــــــــــــــ (138۹)ز، حکمت نطری و عملی در نهج البلاغه، چاپ هفتم، نشر اسراء، قم.
  37. ــــــــــــــــــ (1389)ق، قرآن حکیم از منظر امام‏ رضا7، نشر اسراء، قم.
  38. ــــــــــــــــــ (138۹)ک، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، چاپ چهارم، نشر اسراء، قم.
  39. حسن زاده آملى،‏ حسن (1375)، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، چ2، حکمت، تهران.
  40. راغب اصفهانی (۱۴۱۲)، المفردات فی غریب القرآن، ج. 1، الطبعه الاولی، المحقق: صفوان عدنان الداودی، دار القلم، الدار الشامیة، دمشق-بیروت.
  41. سازجینی، مرتضی؛ علوی مهر، حسین. موسوی (۱۳۹۸)، معنا شناسی توصیفی قول سدید در قران کریم، تهران: مجله ذهن، ۷۸ : ۲۲۱-۱۹۵.
  42. سبزواری، ملاهادی (۱۳۶۰)، التعلیقات علی الشواهد الربوبیة (ملاصدرا)، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهى، تهران.‏ ‏‏
  43. سهروردی، شهاب الدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانرى کربن، چ3، پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگى، تهران.
  44. صادقی، مسعود (۱۴۰۰)، اخلاق جهل در پرتو جهالت شناسی، زنجان، تاملات اخلاقی، (۲) ۳ : ۱۴۴-۱۲۳.
  45. قرشی، علی اکبر (۱۴۱۲)، قاموس قرآن، ج. ۲، چاپ ششم، دار الکتب الاسلامیه، تهران. ‌
  46. فارابی، ابو نصر (1374)، آراء اهل مدینه فاضله، لبنان، بیروت.
  47. ـــــــــــــ (1996)، السیاسة المدنیة، چ1، مکتبة الهلال، بیروت.
  48. ـــــــــــــ (1405)الف، فصول منتزعه تحقیق و تصحیح و تعلیق دکتر فوزی نجار، المکتبه الزهرا، تهران.
  49. ـــــــــــــ (1405)ب، فصوص الحکم‏، چ2 انتشارات بیدار، تهران.
  50. ـــــــــــــ (1413)، الاعمال الفلسفیه، دارالمناهل، بیروت.
  51. ملا صدرا (1990م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
  52. ــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، چ1، موسسه تحقیقات فرهنگى، تهران.
  53. ــــــــ (۱۳۶۶)، تفسیر القرآن الکریم، ج. ۶، چاپ دوم، بیدار، قم.
  54. ــــــــ (1380)، المبدا و المعاد، تصحیح و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی، بوستان کتاب، قم.
  55. ــــــــ (1382)، الشواهد الربوبیه، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه، قم.
  56. وزارت آموزش و پرورش (۱۳۹۷)، فصلنامه آموزشی، تحلیلی و اطلاع رسانی رشد آموزش (قرآن و معارف اسلامی)، تهران، (31) 2 : 9-4.