تحلیل صدرایی روایات معطوف به توحید ذاتی با تاکید بر آثار آیت الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 * دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب قم. قم، ایران.

2 استاد سطح عالی حوزه علمیه قم و مرکز آموزش عالی اسراء. قم. ایران.

3 دانشیار گروه اخلاق دانشگاه تهران. تهران، ایران.

چکیده

صدرالمتالهین بنیان‌گذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه، نظریه وجود رابط معلول را در تحلیل مسئله‌ی ربط میان وجود واجب بالذات و وجود امکانی ابداع کرده است ایشان در تقریر این نظریه ابتدا به مبنای وحدت تشکیکی یا تشکیک خاصی تکیه می‌کند اما در نهایت، نظریه مزبور را بر پایه‌ی وحدت شخصی وجود یا تشکیک خاص‌الخاصی تقریر می‌کند به نحوی که تفسیر رابطه‌ی علّی بر پایه تشکیک مزبور، نظریه تشأّن را در پی خواهد داشت یعنی وجود امکانی، هویتی شأنی نسبت به وجود علت خواهد داشت نه هویتی منفکّ از آن. این پژوهش، به روش توصیفی‌، به تحلیل صدرایی روایات معطوف به توحید ذاتی با تاکید بر آثار آیت الله جوادی آملی می‌پردازد سپس پیامدها و نتائج تقریر نهایی صدرالمتالهین از نظریه وجود رابط معلول و لوازم آن، در تفسیر احادیث توحید ذاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. توحید ذاتی در روایات، مشعِرِ آن است که چون وجود امکانی، مظهرِ ظهورِ وجود خداوند است، هیچ موطنی نیست که از وجود او خالی باشد. خداوند، ظاهر در جمیع اشیاء می‌باشد چراکه از ظهور اطلاقی او، وجود امکانی تذوت وجودی پیدا‌ می‌کند البته در مقام صرافت ذات، منزه از تمام اوصاف امکانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sadraean Analysis of Prophetic Traditions regarding Essential Monotheism Emphasizing the works of Ayatollah Javadi Amoli

نویسندگان [English]

  • Hasan Mohseni 1
  • Mohammadreza Mostafapour 2
  • Behroz Mohammadimonfared 3
1 . Agraduate of the fourth level of Qom Hawzah & PHD Student of Qom University Religions and Denominations.
2 High Master of the Islamic Seminary of Qom
3 Associate Professor of Ethics Department, University of Tehran
چکیده [English]

The Foremost of the Theosophers (Sadr Al-Din Shirazi) the founder of philosophical school of Hikmat Al-Mutalyah has invented the theory of related existence of the effect in the analysis of the issue of the relation between the essentially necessary being and the contingent being. In his exposition of this theory, he first relies on the principle of analogically graded unity or particular analogical gradation but finally he exposes the aforementioned theory based on the personal unity of existence or the hyper-particular analogical gradation in a way that the interpretation of the causal relation based on the analogical gradation will lead to the theory of existential dependence according to which the contingent being will have a dependent identity as compared to the cause not an independent identity separated from it. This study using a descriptive-analytic method debates Sadraean analysis of the prophetic traditions regarding essential monotheism Focused on the Ideas of Ayatollah Jawadi Amoli. Then, it studies the consequences and results of Sadra’s final reading of the theory of related existence of effect and its requirements in the interpretation of the prophetic traditions of essential monotheism. The prophetic tradition of essential monotheism suggests that nowhere is void of the divine existence. other words, contingent existence is a manifestation of the emergence of existence. God’s existential presence is constant. God is revealed in all things, because from His Absolute Presence, the contingent existence finds its existentiation. Of course, in the state of purity of essence, He is purified of all contigent properties

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inherent monotheism
  • analysis of Sadraei
  • Ayatollah Javadi Amoli
  • monotheistic traditions
  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على‏. (1398ه‌ق). التوحید. قم: نشر جامعه مدرسین.
  4. آشتیانی، سید جلال الدین. (1376ه‌ش). هستی از نظر فلسفه و عرفان. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  5. ـــــــــــــــــــــــ . (1378ه‌ش). شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  6. جوادی آملی، عبدالله. (1394ه‌ش). تحریر ایقاظ النائمین. قم: مرکز نشر اسراء.
  7. ــــــــــــــــــ .(1386ﻫ.ش). رحیق مختوم. قم: مرکز نشر اسراء.
  8. ــــــــــــــــــ . (1390ه‌ش). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
  9. ــــــــــــــــــ . (1388ه‌ش). ادب فنای مقربان. قم: مرکز نشر اسراء.
  10. ــــــــــــــــــ . (1389ه‌ش). حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه. قم: مرکز نشر اسراء.
  11. ــــــــــــــــــ . (1389ه‌ش). آفاق اندیشه. قم: مرکز نشر اسراء.
  12. ــــــــــــــــــ . (1386ه‌ش). سرچشمه اندیشه. قم: مرکز نشر اسراء.
  13. حسن‌زاده آملی، حسن. (1387ه‌ش). شرح فارسی الأسفار الأربعه. قم: انتشارات بوستان کتاب.
  14. حر عاملى‏، محمد بن حسن‏. (1409ه‌ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
  15. حسینى همدانى نجفى‏، محمد. (1363ه‌ش). درخشان پرتوى از اصول کافى. قم: چاپخانه علمیه قم‏.
  16. حسینی اردکانی، احمد بن محمد. (1375ه‌ش). مرآت الأکوان. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  17. دیلمی، حسن بن محمد. (1412ه‌ق). إرشاد القلوب إلى الصواب. قم: نشر الشریف الرضی‏.
  18. زنوزی، علی بن عبدالله. (1397ه‌ش). مجموعه آثار آقاعلی مدرس؛ بدایع الحکم. قم: انتشارات حکمت اسلامی.
  19. سبزواری، ملاهادی. (1383ه‌ش). أسرار الحکم فی المفتتح و المختتم. قم: نشر مطبوعات دینی.
  20. ــــــــــــــــــ . (1369ه‌ش). شرح المنظومه (تعلیقات حسن‌زاده). تهران: نشر ناب.
  21. سبحانی، جعفر. (1392ه‌ش). محاضرات فی الالهیات. (چاپ هفدهم)، قم: نشر موسسه امام صادق7.
  22. سجادی، جعفر. (1379ه‌ش). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  23. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1981م). الحکمه المتعالیه فی الاسفارالعقلیه الاربعه. بیروت: نشر دار إحیاء التراث.
  24. ــــــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم. (1366ه‌ش). شرح اصول الکافی. تهران: نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی. موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
  25. ــــــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم. (1366ه‌ش). تفسیر القرآن الکریم. قم: نشر بیدار.
  26. ــــــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم. (1363ه‌ش). مفاتیح الغیب. تهران: نشر مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  27. ــــــــــــــــــ ، محمد بن ابراهیم. (1380ه‌ش). ترجمه مبدا و معاد. قم: دانشگاه قم، انتشارات اشراق.
  28. طباطبایی، محمدحسین. (1371ه‌ش). المیزان فی تفسیر القرآن‏. (چاپ دوم)، قم: نشر اسماعیلیان‏.
  29. طوسی، محمد بن الحسن‏. (1414ه‌ق). الأمالی. قم: نشر دار الثقافه.
  30. قدردان قراملکی، محمدحسن. (1396ه‌ش). «توحید وجودی و نظریه وحدت وجود». فصلنامه اندیشه نوین دینی 13(48): 26-7.
  31. کاشانى‏، عبدالرزاق. (1370ه‌ش). شرح فصوص الحکم. (چاپ چهارم)، قم: انتشارات بیدار.
  32. کوربن، هانری. (1381ه‌ش). مقدمه بر المشاعر صدرالمتألهین شیرازی. تهران: نشر بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  33. کفعمى‏، ابراهیم بن على عاملى‏. (1405ه‌ق). المصباح للکفعمی(جنه الأمان الواقیه). (چاپ دوم)، قم: نشر دار الرضی (زاهدی).
  34. کلینی. محمد بن یعقوب‏. (1407ه‌ق). الکافی. (چاپ چهارم)، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  35. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقى‏. (1403ه‌ق). بحار الانوار. (چاپ دوم)، بیروت: نشر دار إحیاء التراث العربی‏.
  36. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ‏. (1403ه‌ق). بحار الانوار. (چاپ دوم)، بیروت: نشر دار إحیاء التراث العربی‏.
  37. یزدان‌پناه، سید یدالله. (1400ه‌ش). مبانی و اصول عرفان نظری. (چاپ نهم)، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله علیه).